Próba (sił) i cecha (charakteru) probiercza :)

Dziś poruszę bardzo istotny temat, zarówno dla osób lubujących się w biżuterii, jak i tych tworzących lub początkujących w jubilerskim fachu. Próba metalu – cecha probiercza, to dwa hasła często ze sobą mylone, a jakże istotne przy zakupie biżuterii ze szlachetnych kruszców. Postaram się w przystępny sposób przybliżyć Ci oba te pojęcia 😀 Zacznijmy od próby… sił 😛

PRÓBY METALI SZLACHETNYCH

Na początek rozgryzę termin „STOP METALU”, określamy nim mieszaninę od dwóch do kilku metali i pierwiastków niemetalicznych, które poprzez podgrzanie do temperatury topnienia i ostudzenie tworzą jednorodną masę. Tak powstały metal zazwyczaj ma odmienne właściwości i charakterystykę od składników, z których został wykonany. Stopy tworzy się, aby uzyskać jak najlepsze właściwości metali, zmienić ich kolor, twardość, kruchość… czy cenę.

Względem metali szlachetnych stosujemy pojęcie PRÓBY, jest to określenie ilości czystego kruszcu, który znajduje się w stopie. Prawie nigdy nie wykonuje się przedmiotów z czystego metalu, gdyż zarówno srebro, a tym bardziej złoto w czystej postaci jest zbyt miękkie do użytku.

Przykładowo stop złota o próbie 585 (0.585) zawiera 58.5% czystego złota, reszta (czyli 42.0%) to dodatki (np. srebro i miedź). Dzięki dołączeniu innych metali można uzyskać różne odcienie złota, od delikatnie żółtych, przez klasyczny odcień, po różowe barwy. Jednocześnie złoto utwardza się, dzięki czemu nadaje się do wyrobu biżuterii i innych artefaktów.

próba metalu, cecha probiercza, sygnatury na biżuterii, próba biżuterii, metale szlachetne, czysty metal, czyste złoto

OZNACZENIA CYFROWE

Dla ujednolicenia systemu określania próby wymyślono (względem każdego metalu szlachetnego) kilka oznaczeń cyfrowych, system ich znakowania nie jest do końca dokładny o czym będzie za chwilkę.

KILKA ISTOTNYCH FAKTÓW:

1. Czysty metal ma próbę 999 (czasem stosuje się także zapis 0.999), zasadniczo owa liczba powinna wynosić 1000, skoro to czysty metal, ale tak naprawdę w przyrodzie go nie znajdziemy.

2. Czystego metalu nie stosuje się w wyrobach, gdyż jest zbyt miękki, bardzo łatwo byłoby go popsuć. Wyjątkiem są poszczególne elementy, takie jak carga (ciągła oprawa kamienia), czy łapki.

3. W celu użycia srebra, złota i pozostałych metali szlachetnych trzeba stworzyć stop metali, czyli zmieszać je z innymi metalami, czasami pospolitymi.

Przykładowe mieszanki:
ZŁOTO: dodatek miedzi i srebra
BIAŁE ZŁOTO: oprócz srebra producenci dorzucają pallad, a w tańszej wersji nikiel, który bardzo wybiela wszystkie metale
SREBRO: dodatek miedzi

4. Każdy metal szlachetny występuje w z góry wyznaczonych próbach:

ZŁOTO: 0.999 | 0.960 | 0.750 | 0.585 | 0.500 | 0.375 | 0.333
SREBRO: 0.999 | 0.925 | 0.875 | 0.830 | 0.800 (wytłuściłam najpopularniejsze i najmniejsze próby)

Co ważne, jeśli w badaniu wyjdzie, że stop srebra ma 0.920 zawartości czystego kruszcu, to zostanie on przypisany do próby 0.875, mimo że realnie srebra w stopie jest więcej. Dlatego zawsze przy topieniu metalu trzeba uważać na proporcje wszystkich składników 🙂 albo kupować gotowe materiały w zaufanym źródle 🙂

próba metalu, cecha probiercza, sygnatury na biżuterii, próba biżuterii, metale szlachetne, czysty metal, czyste złoto, próba metalu - cecha probiercza

PRAWO I CECHY PROBIERCZE

Tutaj następuje bardzo istotna część dzisiejszego wpisu 🙂 Na oko nie dasz rady poznać z jakim stopem masz do czynienia, w domowych warunkach również tego nie sprawdzisz. Naprzeciw wychodzi Ci prawo probiercze obowiązujące w naszym kraju. Pokrótce wspomnę także, jak wygląda ono w innych państwach:

Wyróżniamy trzy systemy prawa probierczego:

1. Obligatoryjny (obowiązkowy)
Właśnie taki mamy w naszym kraju. Każdy twórca / firma produkująca wyroby z metali szlachetnych musi oddać je do Urzędu Probierczego, który zbada zawartość czystego metalu w stopie (czyli próbę metalu). Po badaniu w owym urzędzie następuje cechowanie przedmiotu, czyli zostaje nabity lub naniesiony laserowo prawnie chroniony znak, potwierdzający zawartość metalu szlachetnego w wyrobie.
Wyjątki: zwolnione z cechowania są przedmioty srebrne o wadze poniżej 5.0 g oraz wyroby złote ważące mniej niż 1.0 g, a także produkty dawnego pochodzenia, przyrządy medyczne, monety…
Inne kraje: Rosja, Ukraina, Białoruś

2. Fakultatywny (nieobowiązkowy)
W niektórych państwach istnieją urzędy probiercze, ale badanie i cechowanie produktów nie jest obowiązkowe. Producenci czasami sami nabijają numer próby (w formie trzech cyfr określających próbę, np.: 925)
Kraje: Szwajcaria

3. Deklaracja producenta
W danych krajach nie istnieją przepisy probiercze, choć zwykle producenci informują jaką próbę mają wyroby, jednak ta informacja nie jest odgórnie sprawdzana.
Kraje: USA, Włochy

W każdym kraju, który posiada prawo probiercze istnieją inne oznaczenia, które nabijane są w urzędzie. Poniżej przedstawiam wykaz cech podstawowych stosowanych w Polsce:

próba metalu, cecha probiercza, sygnatury na biżuterii, próba biżuterii, metale szlachetne, czysty metal, czyste złoto, próba metalu i cecha probiercza
Grafika pochodzi z Wikipedii (takie wykazy znajdziesz także na stronie Urzędu Probierczego)
OZNACZENIA GRAFICZNE

Własnie takie mini znaczki możesz odnaleźć na biżuterii, którą kupujesz u jubilera lub indywidualnych twórców. Każdy metal ma inną cechę, różniącą się kształtem, określeniem próby, obrazkiem i literką, już tłumaczę, po co to wszystko 🙂

Cechy podstawowe mogą być nabijane lub nanoszone laserowo, czasami znak probierczy ulega zatarciu (jest to naprawdę maleńki symbol, który najlepiej oglądać przez lupę), wtedy każdy detal może być istotny.

KSZTAŁT: każda cecha ma inny, pomaga to określić z jakim metalem mamy do czynienia, jeśli cała reszta jest nieczytelna.
LICZBA: określa z jakiej próby metalu został wykonany przedmiot
CYFRA: w przypadku złota stosuje się skrótowy zapis prób, gdzie 0 – to najwyższa wartość, a 6 – najniższa zawartość czystego złota. Cechy do złota zostały specjalnie zminiaturyzowane, gdyż wyroby z tego kruszcu zwykle są bardzo drobne.
LITERA: określa miejsce, gdzie została nabita cecha, i tak „W” = Warszawa, „K”
= Kraków, „P” = Poznań…
OBRAZEK: do każdego metalu jest przypisana inna ilustracja.
Złoto – głowa rycerza w hełmie, zwrócona w lewo, jak dla mnie to samuraj..
Srebro – to głowa kobieca zwrócona w prawo, nakryta chustką
Platyna – głowa konia odwrócona w lewo
Pallad – wbrew pozorom to nie owca z długimi uszami, a głowa psa 😛

Przy niektórych cechach podstawowych występują jeszcze cechy dodatkowe. Stosuje się je, gdy przedmiot składa się z kilku części ( np. zawieszka + łańcuszek ), dobrze to widać na poniższym zdjęciu, na którym widnieje jeszcze mój imiennik.

próba metalu, cecha probiercza, sygnatury na biżuterii, próba biżuterii, metale szlachetne, czysty metal, czyste złoto, próba metalu i cecha probiercza

IMIENNIK

Imiennik, to kolejny ważny element. Każdy legalnie działający artysta musi posiadać swój imiennik zatwierdzony w Urzędzie Probierczym (nie mogą istnieć dwa takie same imienniki). Mój składa się z inicjałów przedzielonych dwukropkiem, a to wszystko zamknięte w kółeczku. Zanim oddam jakiś swój wyrób do cechowania muszę nabić na nim ową sygnaturę (chyba, że jest bardzo malutki, co u mnie się nie zdarza…) gorzej, gdy zapomnę o tym przed zakuciem kamieni, wtedy to dopiero jest gimnastyka 😀 Powyżej możesz zobaczyć przykład cechy nabijanej, a nie wypalanej laserowo.

Mam nadzieję, że wymieniłam wszystkie istotne informacje związane z tym tematem, jeśli jednak czujesz pewien niedosyt, to pytaj śmiało, może coś mi umknęło? Wiesz, jak to jest, gdy już zna się temat od podszewki, to człowiek nie wie, co może być istotne dla innych 😀

Czy ta wiedza jest dla Ciebie przydatna?
Daj mi znać w komentarzu! 🙂
Pozdrawiam ciepło!
Marta

Preferencje plików cookies

Inne

Inne pliki cookie to te, które są analizowane i nie zostały jeszcze przypisane do żadnej z kategorii.

Niezbędne

Niezbędne
Niezbędne pliki cookie są absolutnie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania strony. Te pliki cookie zapewniają działanie podstawowych funkcji i zabezpieczeń witryny. Anonimowo.

Reklamowe

Reklamowe pliki cookie są stosowane, by wyświetlać użytkownikom odpowiednie reklamy i kampanie marketingowe. Te pliki śledzą użytkowników na stronach i zbierają informacje w celu dostarczania dostosowanych reklam.

Analityczne

Analityczne pliki cookie są stosowane, by zrozumieć, w jaki sposób odwiedzający wchodzą w interakcję ze stroną internetową. Te pliki pomagają zbierać informacje o wskaźnikach dot. liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.

Funkcjonalne

Funkcjonalne pliki cookie wspierają niektóre funkcje tj. udostępnianie zawartości strony w mediach społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcjonalności podmiotów trzecich.

Wydajnościowe

Wydajnościowe pliki cookie pomagają zrozumieć i analizować kluczowe wskaźniki wydajności strony, co pomaga zapewnić lepsze wrażenia dla użytkowników.